Migren, primer baş ağrıları arasında en sık olan ve doktora da en fazla başvuru nedeni olan baş ağrısı tipidir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre en fazla kısıtlılık yapan hastalıklar arasındadır. Atak sırasındaki performans kaybı dışında uzun süreli dönemde de iş, okul ve sosyal yaşamda problemlere sebep olur.
Migren en sık kadınlarda ve 15-25 yaş arasında görülür. Kadınların %20’sinin erkeklerin ise %8’inde migren tipi baş ağrısı vardır. 55 yaşından sonra migren oldukça seyrektir. Kadınlarda sık görülmesinin nedeni ise hormonal değişikliklerdir. Bu nedenle menopoz sonrası görülme sıklığı oldukça azalır.
Genellikle tek taraflı (%80 hastada), zonklayıcı ve şiddetli bir ağrıdır. Tekrarlayıcı ve ataklar halinde gelmesi tipiktir. Çoğunlukla kişi sabah enseden başlayan ağrı ile uyanır. Ağrı giderek şiddetlenerek sağ ya da sol göz arkasına lokalize olabilir. Bulantı ve kusma sıklıkla eşlik eder. Işık ve ses hassasiyeti vardır. Ağrı süresi 4-72 saattir. Özellikle hareket etmek, merdiven inip-çıkmak ağrıyı şiddetlendirir. Sessiz ve karanlık bir odada istirahat etmek ise ağrıyı hafifletir.
Migren; auralı, aurasız ve konik migren olmak üzere üçe ayrilir. Tüm migren hastalarının %10-15’i auralı migrendir.
Tüm migren hastalarının %80-85’I aurasız migrendir. Öncesinde herhangi bir nörolojik belirti yoktur. Ancak çoğu kez kişi atağının geleceğini öncü belirtiler ile anlar. Bunlar; yorgunluk hali, iştah değişiklikleri, uyku hali, sıkıntı hissi gibi belirtiler olabilir.
Tüm migren hastalarının %10-15’i auralı migrendir.
Ağrı başlangıcından 5-60 dakika önce başlayan geçici nörolojik belirtileri olan migren tipidir. Görsel, motor ya da duyusal olabilen bu haberci belirtilere aura denir. Bunlar; bir gözde geçici körlük, tek taraflı kol ve bacakta geçici felç ya da uyuşma, baş dönmesi, bulanık görme, yarım görme gibi belirtiler olabilir. Aura, ağrının habercisidir. Genellikle aura başlangıcından 30 dakika sonra migren atağı baslar. Aura döneminde alınan migrene özel ağrı kesiciler, ağrının şiddetini ve süresini azaltabilir. Bazen de baş ağrısız aura dediğimiz durum olur. Aura belirtileri olur ancak ardından baş ağrısı olmaz.
Migren atakları çoğunlukla aralıklıdır. 3 aydan daha fazla süre boyunca, her gün veya gün aşırı olmak üzere ayda 15 günden fazla migren ağrısının olması durumuna kronik migren denir. En büyük nedeni, aşırı ağrı kesici kullanılmasıdır. Ayrıca kronik migrenli hastalarda, kabızlık, depresyon ya da kaygı bozukluğu, terleme bozuklukları, kilo alımı gibi otonom sinir sistemi bozuklukları ve hafıza sorunları da görülür.
En sık tetikleyici faktörler; uykusuzluk ya da aşırı uyuma, açlık ya da öğün atlama, susuzluk, aşırı stres, mayalı alkollü içecekler (şarap, bira vb.), bazı gıdalar (domates, çikolata, kuru yemiş vb.), soğuk hava ve lodos, güneşte kalmak, gece yolculuğu, gürültülü ortamlarda bulunmak (club, düğün salonu gibi), parfüm ya da ağır kokular, aşırı egzersiz ve yorgunluk.
Ancak kişiden kişiye tetikleyici faktörler değişebilir. Bu nedenle hasta, kendi doktoru olmalı ve migreninin neyin tetiklediğini bulmalıdır.
Migren genetik faktörlerin çevresel faktörler ile etkileşim gösterdiği poligenetik (çok genli) bir hastalık olarak kabul edilir. Auralı migrende, genetik faktörlerin aurasız migrene göre daha fazla rol oynadığı bilinmektedir.
Yukarıda saydığımız tetikleyici faktörlerden uzak kalmak, aylık atak sayısını %50 oranında azaltır.
Atak başlangıcında ılık bir duş alıp, karanlık ve sessiz bir odaya çekilerek özellikle ağrılı tarafta, göz-burun-kaş üçgen boşluğuna 1 dakika süre ile aralıklı basınç uygulamak ağrıyı hafifletebilir. Tüm başa uygulanan kafa masajı da oldukça etkilidir. Bazen meditasyon müzikleri de ise yarayabilir.
Öncelikle baş ağrısını tetikleyen faktörlerden uzak kalınmalıdır. Bu şekilde migren atakları yarı yarıya azaltılabilir. Ağrının başlangıcında alınan ağrı kesici ilaçlar genellikle ağrının şiddetini hafifletir ya da atağı tamamen önler.
Ayda 3 veya daha fazla atağı olan bir migren hastasında ise uzun süreli tedaviye gerek vardır. Özellikle ayın yarısını ağrı ile geçiren bir migren hastası, sosyal olarak kısıtlanmış ve iş gücü kaydı vardır. Uzun sureli tedavide, hem migren çeşitli ilaçlar (antidepresan, antiepileptik, kas gevşeticiler gibi) en az 6 ay süre ile düzenli olarak kullanılmalıdır.
Nöralterapi, migren atak sayısını %80-90 oranında tedavi sağlayan bir yöntemdir. Haftada bir kez, 6-7 seans uygulanan nöralterapi ile tam bir şifa sağlanabilir.
Migren iğnesi ya da aşısı olarak bilinen tedavi yöntemi ise hem aralıklı hem de kronik migreni olan hastalara uygulanır. Ayda bir kez 1 yıl süre ile yapılan enjeksiyonlar ile atak sayısı ya da şiddeti %50 oranında azaltılır.
Migren botoksu ise sadece kronik migrende uygulan bir tedavi yöntemidir. 3 ay ara ile toplam 3 kez olmak üzere, yüz ve saclı deride belli bazı bölgelere botoks enjeksiyonu uygulanır. Ağrılı gün sayısını ve şiddetini %50’den fazla azaltmaktadır.