Huzursuz bacak sendromu (HBS), genellikle rahatsız edici bir his nedeniyle bacaklarınızı hareket ettirmek için kontrol edilemeyen bir dürtüye neden olan bir durumdur. Genellikle akşam veya gece saatlerinde, otururken veya uzanırken olur. Hareket etmek, hoş olmayan duyguyu geçici olarak hafifletir.
HBS semptomları ilk olarak Willis (1685) tarafından tanımlanmış ve daha sonra Ekbom (1960) tarafından yayınlanmıştır. Yüzlerce yıl önce tanıtılmasına rağmen, belirsiz patofizyolojisi nedeniyle hala yetersiz tanınan bir bozukluktur. Bu da birinci basamak hekimleri tarafından sınırlı tanınma ve yaygın yanlış tanı ve yetersiz tanı ile sonuçlanır.
Willis-Ekbom hastalığı olarak da bilinen huzursuz bacak sendromu, Çocukluk dönemi dahil her yaşta başlayabilir ve genellikle yaş ilerledikçe kötüleşir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. HBS genellikle altta yatan ciddi bir tıbbi sorunla ilişkili değildir.
HBS’nin belirtileri nelerdir?
İnsanlar tipik olarak Huzursuz bacak sendromu (HBS) semptomlarını bacaklarında veya ayaklarında anormal, hoş olmayan hisler olarak tanımlar. Genellikle vücudun her iki tarafında olur. Daha az yaygın olarak, kolları da etkiler. Rahatsız edici duygular, hastalar tarafından her zaman uzuvların derinlerinde “karıncalanma, kaşıntı, zonklama, çekme hissi veya ağrı” olarak tanımlanır. Bununla birlikte, sürekli olarak bacaklarını hareket ettirme arzusu olarak açıklarlar.
Hareket ile rahatlama hissi tipiktir. Esneme, bacaklarınızı sallama veya yürüme gibi hareketlerle şikayetler azalır. Semptomlar esas olarak geceleri ortaya çıkar ve kişinin uykusunu bozar.
Uykusuzluk, HBS’li bir hastanın doktora başvurmasının en yaygın nedenidir. En sık görülen uyku yakınması, uykuya başlamada zorluktur. Geceleri yetersiz uyku ile ciddi şekilde etkilenen hastalar, işleri ve sosyal aktiviteleri dahil olmak üzere günlük yaşamlarında zorluk yaşamaktan şikâyet edebilirler. Uyku süresinin ve kalitesinin bozulması, depresyon ve anksiyeteye katkıda bulunabilir. HBS nedeniyle artan sempatik sistem aktivitesi, kardiyovasküler hastalığa ve yüksek tansiyona neden olabilir. Eğer siz ya da bir yakınınızda bu belirtiler var ise bizlere danışabilirsiniz.
HBS hastalarında hastalığın seyri ne kadar uzun olursa, semptomların bacakların yanı sıra kolları veya vücudun diğer yerlerini etkileme olasılığı o kadar fazladır.
Semptomların ve şiddetinin dalgalanması yaygındır. Bazen semptomlar belli bir süre ortadan kaybolur, sonra tekrar ortaya çıkar.
HBS’nin nedenleri nelerdir?
Çoğu zaman, Huzursuz bacak sendromu (HBS)’nin bilinen bir nedeni yoktur. Araştırmacılar; durumun, kas hareketini kontrol etmek için mesajlar gönderen beyin kimyasal dopamin dengesizliğinden kaynaklanabileceğinden şüpheleniyorlar. HBS genellikle altta yatan ciddi bir tıbbi sorunla ilişkili değildir. Bununla birlikte, bazen aşağıdaki durumlara eşlik eder:
Gebelik: Hamilelik veya hormonal değişiklikler (menapoz gibi), HBS belirti ve semptomlarını geçici olarak kötüleştirebilir. Bazı kadınlar, özellikle son trimesterlerinde, hamilelik sırasında ilk kez HBS tanısı alırlar. Semptomlar genellikle doğumdan sonra kaybolur.
Periferik nöropati: Diyabet (şeker) hastalığı, böbrek yetmezliği ve alkolizm gibi genellikle kronik durumlardan kaynaklanan el ve ayaklardaki sinirlerde meydana gelen hasara bağlı durum HBS ile birlikte olabilir ve yanlışlıkla tüm şikayetler nöropati olarak değerlendirilir.
Demir eksikliği: Anemi olmasa bile, demir eksikliği HBS’ye neden olabilir veya kötüleştirebilir. Mide veya bağırsaklarınızda kanama öykünüz varsa, adet dönemleriniz yoğunsa demir eksikliğiniz olabilir.
Böbrek yetmezliği: Böbrek yetmezliğinde sıklıkla anemi ile birlikte demir eksikliği ve periferik nöropatide olabilir. Böbrekler düzgün çalışmadığında kanınızdaki demir depoları azalabilir. Bu nedenle oluşan vücut kimyasındaki diğer değişiklikler de HBS’ye neden olabilir veya daha da kötüleştirebilir.
Omurilik Yaralanmaları: Yaralanma sonucu omurilikteki lezyonlar HBS ile ilişkilendirilmiştir. Spinal blok gibi omuriliğe anestezi uygulanmış olmak da HBS geliştirme riskini artırır.
Huzursuz bacak sendromu (HBS) ile en sık karıştırılan hastalıklar nelerdir?
Ayırıcı tanı, HBS tedavisi açısından gerçekten önemlidir. Sıklıkla aşağıdaki durumlar ile karıştırılır.
- Bacak krampları,
- Lokal bacak yaralanması,
- Artrit,
- Bacak ödemi
- Venöz staz,
- Periferik nöropati,
- Lomber ve servikal radikülopati,
- Alışılmış ayak vurma / bacak sallama,
- Anksiyete,
- Miyalji ve ilaca bağlı akatizi
HBS Komplikasyonları Nelerdir?
HBS başka ciddi durumlara yol açmasa da en sık uyku bozukluğuna yol açar. HBS’li birçok insan uykuya dalmakta zorluk çeker. HBS Uykusuzluk, aşırı gündüz uyuşukluğuna ve günlük yaşam aktivitesinin bozulmasına neden olabilmektedir. HBS’li birey, dikkat gerektiren işleri yapmakta kişi zorlanabilmektedir. Bu da kişiyi kazalara daha açık hale getirebilmektedir.
Ayrıca HBS uykusuzluk, depresyon ve endişe bozukluğuna da yol açabilmektedir.
HBS’de sınıflandırma nasıl yapılır?
HBS genel olarak ikiye ayrılır:
Birincil HBS: Nedeni tam olarak bilinmediğinde, birincil HBS idiyopatik olarak kabul edilir. Bu hastaların, %40,9 – 92’sinin ailesinde HBS öyküsü olması, genetik faktörlerin gelişimindeki önemli rolünü göstermektedir (Winkelman ve ark., 1996; Winkelmann ve ark., 2002; Tison ve ark.2005)
İkincil HBS: Çoğu ikincil HBS vakası 40 yaşından sonra başlar. İkincil HBS, çeşitli nörolojik bozukluklar, demir eksikliği, hamilelik veya kronik böbrek yetmezliği, diyabetik periferik nöropati ile ilişkili olanlardır. Türkiye’de yapılan bir araştırmada, HBS semptomlarının şiddetinin düşük ferritin düzeyi ile çok yakından ilişkili olduğu ortaya konulmuştur (Curgunlu ve ark. 2012).
Antidepresanlar (esitalopram, fluoksetin, mirtazapin gibi), nöroleptikler (olanzapin gibi) ve psikotropikler, dopaminerjik (L-Dopa/karbidopa, pergoloıd) bazı ilaçlar, HBS semptomlarına neden olabilir veya tabloyu kötüleştirebilir.
HBS’nin tedavisi var mıdır?
HBS’de şikayetler uykuyu ya da günlük fonksiyonları önemli derecede etkiliyorsa tedavi düşünülmelidir. En uygun tedaviye karar vermeden önce, HBS semptomlarına sebep olacak (demir eksikliği veya antidepresan kullanımı) nedenlerin tabloya eşlik edip etmediğine emin olmak gereklidir.
HBS tedavisinde birçok ilaç kullanılabilmektedir. Genellikle dopaminerjik ilaçlar kullanılmaktadır. Hangi ilacın kullanılacağı ise hastadan hastaya değişir.
Ne zaman bir doktora gidilmelidir?
HBS’li bazı kişiler, ciddiye alınmayacaklarından endişe ettikleri için asla tıbbi yardım istemezler. Ancak HBS uykunuzu etkileyebilir ve gündüz uyuşukluğuna neden olabilir. Yaşam kalitenizi bozarak depresyona ve anksiyete (endişe) bozukluğuna yol açabilir. Bu nedenle, HBS olabileceğini düşünüyorsanız, mutlaka bir nöroloji uzmanına başvurmalısınız.
