Halk arasında bunama adı verilen demans kelimesi, latince zihin anlamına gelen mens kelimesinden türemiştir ve demens zihnin yitirilmesi anlamına gelir. Bunamadaki zihinsel bozulma tanımı gereği, doğal seyri açısından kalıcı ve sıklıkla da ilerleyici olmalıdır. Bu nedenle ani bilinç bozuklukları ya da kafa travması sonrası gelişen bilinç bozuklukları ile karıştırılmamalıdır.
Başlangıç orta ve ileri evre belirtileri birbirinden farklıdır.
Başlangıç evresi belirtileri:
- Aynı soruların tekrar tekrar sorulması,
- Aynı konuların sürekli tekrarlanması,
- Kelime bulamama ve konuşma akıcılığının bozulması,
- Randevuların ve yemeğin ocakta unutulması,
- Özel eşyaların kaybedilmesi,
- Plan yapamama ve günlük yaşamda karşılaştığı problemlere uygun çözümler üretmekte zorlanma,
- Davranışsal değişiklikler (seks isteğinin artması, aşırı yeme, utanma duygusunun kaybolması)
Orta evre belirtileri:
- Bu evrede daha çok pisikotik belirtiler düşünce ve algı bozuklukları şeklinde ortaya çıkar.
- Özellikle hırsızlık(bakıcı paramı çalıyor),
- Sadakatsizlik(eşim beni aldatıyor)ve terkedilme(beni huzur evine atacaksınız),
- ’Burası benim evim değil’ve ölmüş yakınlarının hala yaşıyor gibi anlatması gibi hezeyanlar ve halüsyonları vardır.
- Özellikle bu evrede amaçsız ve tekrarlayıcı hareketler dolapları açıp kapama,
- Çantasını karıştırma eşyaları belli yere istifleme gibi gözlenir.
- Motor bozukluklarda görülür.
- Küçük adımlarla yürüme dengesizlik,
- Baş dönmesi ve idrara yetişememe gibi belirtilerde görülür.
- Genetik geçiş
- Yaş
- Beyin damar hastalıkları
- Şeker hastalığı hipertansiyon
- Kronik depresyon gibi psikiyatrik hastalıklar
Alzhaimer hastalığı demans tiplerinden en sık görünenidir. Vasküler demans ise ikinci sıklıkta olup beyin damar hastalıkları ile ilintilidir.
Demans hastaları genellikle orta evrede doktora getirilir. Bu evrede klinik olarak tanı koymak çok daha kolaydır. Başlangıç evresinde ise nörolojik muayene nörokognitik testler beyin görüntüleme ve kan tetkikleri ile tanı konur. Tanı aşamasında önemli olan yapılan bu testlerle tedavi edilebilir demans nedenlerini bertaraf edebilmektedir.
Erken başlangıçlı alzhaimir hastalıklığı kalımtımsal özellik taşır.
Yukarıda saydığımız demans nedenlerinden bazıları tedavi edilebilir.Örneğin vitamin eksiklikleri ve hormonel bozukluklarına bağlı demanslar tedavi edilebilir. Erken evrede başlanan bazı ilaçlar demansın ilerlemesini durdurabilmektedir.Orta evrede ortaya çıkan psikotik belirtiler için antipiskotik ilaçlar tedaviye eklenir. Ayrıca Alzheimer hastalığında nörödejeneratif olayı durdurabilmek için glutatyon, alfatrelipoik asit, asitilkolin tedavileri intra
Demans(bunama) nedenlerinin ilk sırasındadır. Tipik olarak 65 yaş üzeri sinsi başlangıçlı, yavaş ve ilerleyici bir hastalıktır. İlk başta yakın hafıza kaybı ile başlar ve sonrasında diğer belirtiler (dil, program çözme, planlama gibi) tabloya eklenir. Sosyokültürel seviyesi yüksek kişilerde daha sık görülür. Genelde bu kişiler başlangıç evresinde kendi günlük unutkanlıklarını farkederek doktora başvururlar. Günlük yaşam aktivitelerinde henüz bozulma olmamıştır ancak eski verimliliği (kelime bulma, okuduğunu anlama, yeni isimler öğrenme) verimliliğinde olmadığını farkettiği için depresyona girer bu nedenle AHD çoğu kez depresyon ile karıştırılır. Sosyokültürel düzeyi düşük kişilerede hasta çoğu kez yakınları tarafından farkedilir. Bu evrede hezeyanlar ve psikotik belirtiler (hırsızlık, sadakatsızlık suçlamaları ve terk edilme korkusu) tabloya hakimdir.
Alzhaimer hastalığı, beyin kabuğunun erimesi ve beynin küçülmesiyle karektirizedir. Kronik depresyon ve kaygı bozukluğu olan kişilerin beyin MR larında beyinin ön bölgelerinde erime ve küçülme görünür.
Kronik depresyon % 40 oranında AHD ye sebep olur.Bu nedenle depresyon tedavisi önemlidir.
Tüm fiziksel hastalıkları önlemek için dikkat edilmesi gereken hususlar AHD de geçerlidir. (beslenme, egzersiz, antioksidan alımı, kronik hastalıkların kontrol altında tutulması gibi.)
Alzhaimer hastalığının etkin tedavisinin olmaması nedeniyle beslenme ve primel korunma yöntemleri önemlidir. Yaşam tarzı değişiklikleri (düzenli fiziksel egzersiz, sigara ve alkol kullanılmaması), antioksidanlar 8 ve e vitaminleri selenyum glutatyon ) B 12 vitamini, alfaliporik asit, NAD gibi bir çok tamamlayıcı monekülün hücresel yaşlanma üzerine olumlu etkilerinin olduğu ve bir çok bilimsel yayında paylaşılmıştır. Bunların yanında asıl önemli noktalardan biriside mental egzersizdir. Yeni bir şey öğrenmek (dil, enstrüman çalma, spor dalı, zeka oyunları, el zanaatları) mental egzersiz yapılmasıdır.